“Alkollü içkiden laik Türkler mi uzak duruyor?”

“Alkollü içkiden laik Türkler mi uzak duruyor?”

“Alkollü içkiden laik Türkler mi uzak duruyor?”

Şair, müellif İsmet Özel’in başkanlığını yürüttüğü İstiklal Marşı Derneği’nin resmi sayfasında yayımlanan “Vakit çalışarak mı, yoksa eğlenerek mi geçse daha iyi” başlıklı yazısı;

“Artık bu dünyada insanın yetiştirecek çocukları kalmadıysa çalışmalıdır, yoksa meşakkatten ölür” demiş Eugène Delacroix. Bu kelama bir sefer değer atfettiysek çalışmağı misyon hissiyle mı, yoksa eğlenmekle mi karşılaştırmamız gerektiği aklımıza takılabilir. Zira yüzyıllar var ki, çağdaş dünya, daha doğrusu çağdaşlaşmış dünyanın kaymağını yiyerek semizleşenler üretici olmaktansa tüketici olmağı fırsat bilen tufeylilerle doludur. Yani karşımıza “Çalışıp da eline ne geçecek, eğlenmene bak!” diyenlerin çıkma ihtimali her gün biraz daha yükseliyor. Nihayet bir Baudelaire’den haberdar olduğumuzu unutmayalım. Şair çalışmağı eğlenmekten daha az sıkıcı buluyor.

Modernliğin bitmemiş bir tasarım olduğunu lisana getiren Jürgen Habermas’ın hâlâ birebir fikirde olup olmadığını merak ediyorum. Tahminen onun olgunlaşmış (!) kanıları modernizmin temeli olmadığı, bir kent efsanesi olarak insanları bir periyot meşgul ettiği tarafında evrimleşmiştir. Fakat anlaşılması ihtimal dâhilinde görülmeyen şeye dikkat edelim: Her şey Türklerin tarih sahnesine çıkışıyla sıkı sıkıya temaslıdır. Şayet Türkler tarih sahnesine çıkmamış olsaydı dünyanın gayri-Müslim ögeleri Haçlı hükümran bölgeleri icat etmek üzere harekete geçmeyecek ve çağdaşlaşmanın göz önündeki safhaları yaşanmayacaktı. Bugün bir malî hegemonya olduğundan kelam ediyoruz. Malî hegemonyanın insanın iştigal ettiği her alanda aktif olduğunu da ister istemez yaşıyoruz. Sanki özgürlüğe açılan bir çıkış yolu bulunabilir mi?

“Türkiye’de alkollü içkiden laik Türkler mi uzak duruyor?”

Bulunamaz diyenler sıkıcı da olsa eğlenmeyi tercih edecektir. Kendine hürmeti olanlar devanın çalışma faaliyetinden türeme ihtimalinde ısrar edecektir. Türkiye’de laikliğin Fransız üslubunda yürüdüğü efsanelerin başında yer alır. Çağdaşlaşmanın hararetli vakitlerinde Fransız laikleri Kilise’ye gitmezler, alkollü içkiden uzak dururlar ve çok çalışırlardı. Kendileri çalışmakla kalmaz çalışmanın övgüsünü yaparlardı. Türkiye’de hiçbir alanda akademik hayatın yer almayışını laiklerin çalışkanlığıyla açıklama hamaseti kimde var? Türkiye’de alkollü içkiden laik Türkler mi uzak duruyor? Yerleşik dini umursamayanların da laiklikten uzun bir geçmişi var: Mescide uğramama alışkanlığının geçmişi olmasaydı Türkçede “İki cami ortasında beynamaz” üzere bir tabir bulunmazdı.

Dünya Sistemi metropol-periferi (Türkçecilik tutkunuysanız merkez-çevre diyebilirsiniz) ayrımı sebebiyle ayakta durabiliyor. İsa’nın doğumu üzerinden en az 1944 sene geçtikten sonra bankaların ellerinde piyasaya sürdükleri banknot pahasında altın bulundurmak zarurî olmaktan çıktı. Altının yerini ABD doları aldı. Bugün beynelmilel malî ilgiler sıkıntıyı çok daha karmaşık bir biçime soktu. Değişmeyen metropol-periferi bağlarıdır. İtalyanlara avrodan bir müddetliğine kopma hakkı tanınmadı. Nakit paranın gücünü aşacak bir ekonomik ögeyle dünya şimdi tanışmış değil. Bu yüzden Sterling ve onun atmosferine heves eden her nakit varlık (meselâ Ruble) avroya yüzünü ekşitiyor.

“Yeni bir ahlâk”

Eğlence yerlerinin, tatil yerlerinin dolup taştığı bir zamandayız. Dünyanın kaygı dolu günlerinin zevk dolu günlerden daha çok olduğunu göz önüne alırsanız daima bu türlü olmadı. Gelir dağılımının olduğu kadar toplum hayatından ne anlaşılması gerektiği fikrinin yaygınlaşmasının tesiri büyük. Yani hayattan yalnızca hegemonya terörünü anlamak yeni bir ahlâk haline geldi. “Yeni bir ahlâk” daima dört gözle beklediğimiz bir şey değil miydi? İşte size yeni bir ahlâk. Demek ki ağzımızdan çıkanı kulağımızın işitmesi gerekiyor. Günün sonunda herkes yeni bir ahlâk; fakat öylesi değil, diyebiliyor. Herkesin, ancak nitekim irili ufaklı herkesin üzerine toz kondurmadığı bir ahlâk ideali var. Birinin tamam dediğine başkası demiyor. Sonunda şiddet ve terör fırsatı yakaladığında şiddete ve teröre kimsenin itirazı kalmıyor. Bu belâlı durumdan sıyrılmak için çalışmak zorundayız. Çalışacağımız şey biçimde mükemmeliyete ulaşmak olmalıdır. Dördüncü senfonisinden sonra kulağı hiçbir şey duymayan Beethoven bunu yaptı. “Benim gözlerimle işittiğim şeyi siz kulaklarınızla göreceksiniz” diyordu. Kulaklarımız ne kadarını gösterdi? Bunun hesabını yapamıyorum.

Tarih boyunca mükemmeliyetçilikten kimse ziyan görmedi. Her çabalayan harikaya ulaşabildi mi? Gerçekleşmesi sıkıntı bir ihtimal. Kaybolması mümkün olmayan bir ihtimal birebir vakitte. Harikası hedeflemeniz sizin alnınızı ağartacaktır. Pak bir niyetle öldü diyeceklerdir sizin için. Bu az bir şey mi?