Altılı masa anayasa değişikliği teklifini açıkladı

Cumhuriyet Halk Partisi, Deva Partisi, Demokrat Parti, Gelecek Partisi, ÂLÂ Parti ve Saadet Partisi Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e geçiş için üzerinde uzlaştıkları anayasa değişikliği tekliflerini bugün Ankara’da Bilkent Otel’de başkanlar Kemal Kılıçdaroğlu, Ali Babacan, Gültekin Uysal, Ahmet Davutoğlu, Meral Akşener ve Temel Karamollaoğlu’nun katıldığı toplantıda açıkladı.

Anayasa teklifini CHP Genel Lider Yardımcısı Muharrem Erkek, DEVA (IS:DEVA) Partisi Genel Lider Yardımcısı Mustafa Yeneroğlu, Demokrat Parti Genel Sekreteri Serhan Yücel, Gelecek Partisi Genel Lider Yardımcısı Serap Yazıcı, DÜZGÜN Parti Genel Sekreteri Uğur Poyraz ve Saadet Partisi Genel Lider Yardımcısı Bülent Kaya tanıttı.

Tasarıyı hazırlayan kurul üyeleri önümüzdeki günlerde medya organlarını, baroları, sivil toplum kuruluşlarını, meslek örgütlerini, iş dünyasını, sendikaları, bayan ve gençlik örgütlerini ziyaret edecek. Ayrıyeten altı siyasi parti Türkiye genelinde ortak programlar düzenleyerek sivil toplumla bir ortaya gelecek.

Altılı masanın Anayasa değişikliği önerisi 84 husustan oluşuyor. Kuvvetler ayrılığının vurgulandığı yeni sistemde yasamanın faal ve iştirakçi, yürütmenin istikrarlı, şeffaf ve hesap verebilir, yargının ise bağımsız ve tarafsız olması hedefleniyor. Uzlaşılan metinde “Güçlü, özgürlükçü, demokratik, adil bir sistem inşa etme kararlılığı içindeyiz.” tabirlerine yer veriliyor.

Altılı masanın anayasa değişikliği paketinden öne çıkanlar şöyle:

“Partili cumhurbaşkanlığı periyodu kapanacak”

Cumhurbaşkanı 7 yıllığına halk tarafından seçilecek ve seçimle bir arada partisiyle bağı sona erecek. Vazifesi sona eren bir cumhurbaşkanı, seçimle gelinen siyasi bir vazife üstlenemeyecek. Cumhurbaşkanına, TBMM Lideri vekalet edecek. Cumhurbaşkanının kanunlar üzerindeki zorlaştırıcı veto tesiri sona erdirilip geri gönderme hakkı veriliyor

“Anayasaya özgürlükçü anlayış kazandırılacak”

Altılı masanın teklifi, Anayasayı temel hakları “ödev” olarak vurgulayan ve hürriyetleri ödev kavramıyla sınırlayan anlayıştan arındırıyor. Anayasaya özgürlükçü bir anlayış kazandırılıyor. Anayasadan otoriter anlayışın izleri siliniyor. Anayasada “temel hak ve ödevler” yerine “temel hak ve hürriyetler” düzenleniyor.

“İnsan onuru” Anayasanın temel aslı olacak”

Anayasanın temel hakları düzenleyen birinci hususuna “İnsan onuru dokunulmazdır ve anayasal nizamın temelidir” tabiri ekleniyor. Bu vurguyla birlikte Anayasanın insan onurunu temel alan bir bakış açısı kazanması sağlanıyor. Devletin temel fonksiyonunun insan onurunu korumak ve ona hürmet göstermek olduğu vurgulanıyor.

“Tereddüt halinde yorum hürriyet lehine yapılacak”

Anayasa’nın 13. hususuna “Hürriyet temel sınırlama istisnadır. Tereddüt halinde yorum hürriyet lehine yapılır” kararı ekleniyor. Böylelikle temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması kanısından temel hak ve hürriyetlerin üstünlüğü devrine geçiliyor.

“Eleştiri hürriyeti teminat altına alınacak”

Düşünce, kanaat ve söz hürriyeti tek bir unsurda düzenleniyor. Anayasanın 25. hususunda yapılacak değişiklikle tenkit hürriyeti garanti altına alınıyor. Keyfi sınırlamaların önüne geçiliyor.

“Hayvan hakları birinci defa Anayasaya girecek”

Anayasanın 56. hususunda yapılan değişiklikle Anayasada sıhhat hakkı ve etraf hakkı yine düzenlenirken hayvan hakları birinci sefer anayasal teminata kavuşturuluyor.

“Parti kapatma zorlaştırılacak”

Siyasi parti kapatma davalarının açılması zorlaştırılıyor. Şiddete başvurma ya da şiddeti teşvik hariç olmak üzere parti kapatma davalarının açılabilmesi için ihtar kuralı getiriliyor. Kapatma davasının açılabilmesi, TBMM’nin üçte ikisinin oyuyla alınacak müsaadeye bağlanıyor. Milletvekillerinin meclis kürsüsünde kullandığı sözlerin parti kapatma davalarında kanıt olamayacağı düzenleniyor. Bu davalardan çıkabilecek yaptırımlara idari para cezası ekleniyor.

“Dokunulmazlığın kaldırılması zorlaştırılacak”

Milletvekillerinin yalnızca ağır ceza mahkemesinin misyonuna giren suçüstü halinde dokunulmazlıktan faydalanamayacağı düzenleniyor. Anayasanın 83. hususunda Anayasanın 14. unsuruna yapılan atıf metinden çıkarılıyor. Dokunulmazlığın kaldırılması için üye tam sayısının salt çoğunluğu ile karar alınacağı kararı getiriliyor. Milletvekili düşme kararında ferdî müracaat yoluna gidilmiş ise Anayasa Mahkemesinin kararının bekleneceği düzenleniyor.

“Kadına şiddetten hatalı bulunanlar milletvekili olamayacak”

Affa uğramış olsalar bile cinsel akın, çocukların cinsel istismarı, bayana yönelik taammüden yaralama ve edimi ifasını fesat karıştırma hatalarından karar giymiş olanların milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olamayacağı kararı getiriliyor.

“Anayasa Mahkemesi’ne ferdî müracaatın alanı genişletilecek”

Anayasa Mahkemesi’nin üye sayısı 15’ten 22’ye çıkarılıyor. Üyelerden 20’sinin TBMM, 2’sinin cumhurbaşkanı tarafından seçilmesi öngörülüyor. Mahkemenin kısım sayısı 2’den 4’e yükseltiliyor. Anayasada yahut Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde düzenlenen hakların ihlali argümanıyla Anayasa Mahkemesine ferdî müracaat yolu açılıyor.

“Uluslararası mutabakatlardan çekilme kararı açıkça TBMM’nin uygun bulmasına bağlanacak”

Türkiye’nin taraf olduğu bir memleketler arası muahededen çekilme için TBMM’nin uygun bulması koşulu Anayasada açıkça düzenleniyor.

“Herkes Meclis Araştırma Komisyonu’nun davetine uyacak”

Meclisin kontrol yetkisi güçlendiriliyor. Şeffaf ve hesap verebilir bir idare için hükümete hesap sorulabilmesini sağlayacak araçları artırıp tesirli kılınıyor. Muhalefete bir yasama yılında en az yirmi gün gündemi belirleyerek genel görüşme açma hakkı tanınıyor. Herkesin Meclis Araştırma Kurulunun davetine uymak zorunda olduğu düzenleniyor.

“Milletin meclisi, bütçe yetkisine kavuşacak”

Bütçe yetkisi Meclise iade ediliyor. Hükümetlerin siyasetlerini Bütçe Kanununun sonlarına uygun olarak yürütmelerini sağlamak gayesiyle Kesinhesap Anayasada başka bir hususta düzenleniyor. Değişikliğe nazaran, Kesinhesap Komitesi kuruluyor ve liderinin ana muhalefet partisinin milletvekili olması kuralı getiriliyor.

“Yeni hükümet kurulmadan mevcut hükümet düşürülemeyecek”

Hükümet, başbakan ve bakanlar hakkında gensoru verme yetkisi tesis ediliyor. Bu yenilikle, Bakanlar Konseyi aleyhine verilen güvensizlik önergelerine yeni Başbakanın isminin eklenmesi zarurî kılınıyor. Böylelikle meclis, istikrarın gereği olarak fakat yeni hükümeti kurmakta birleşebilirse mevcut hükümeti düşürebilecek.

“HSK kapatılacak”

Hakimler ve Savcılar Heyeti kapatılarak Yargıçlar Şurası ve Savcılar Konseyi kuruluyor. Yargı bağımsızlığının sağlanması için Adalet Bakanı ve yardımcısının Yargıçlar Heyeti üyesi olmasına son veriliyor.

“OHAL KHK’larına son verilecek”

OHAL KHK’ları kaldırılıyor. Fevkalâde Hallere ait önlemlerin Harika Hal Kanunu ile düzenleneceği ve Harika Hal Kanunu ile bu kanundan kaynaklı idari aksiyon ve süreçlere karşı yargı yolunun kapatılamayacağı düzenleniyor.

“Savunma ve sav makamı eşitlenecek”

Hakim ve savcılara coğrafik teminat getiriliyor. Savunmanın bağımsızlığı vurgulanıyor. Yargılama sürecinin temel ögelerinden biri olan savunma makamı, birinci kez, bir anayasa kararıyla düzenlenerek bu makamın argüman makamıyla eşit bir statüye kavuşturulması sağlanıyor. Her vilayette bir baro olacağı açıkça Anayasada düzenleniyor.

“Sayıştay ve YSK yüksek mahkeme olacak”

Sayıştay yüksek mahkeme statüsüne kavuşturuluyor. Kurumun kontrol yetkisinin kapsamı genişletiliyor. Yüksek Seçim Şurası Anayasada yargı kısmında bir yüksek mahkeme olarak düzenleniyor, şuranın niteliği açıklığa kavuşturuluyor. Yüksek Seçim Konseyinin seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkına ait kararları Anayasa Mahkemesinin kontrolüne açılıyor.

“RTÜK üyeleri gazeteci ve akademisyenlerden oluşacak”

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun üye yapısında çoğulculuk sağlanıyor. RTÜK üyeleri, basın mensupları ile irtibat ve hukuk fakültesi öğretim üyeleri ortasından seçiliyor. Üye seçiminde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin nitelikli çoğunluğu aranıyor. Konseyin çoğulculuk, özerklik ve tarafsızlık asıllarına bağlı olarak çalışacağı vurgulanıyor.

“Belediye liderlerinin vazifeden uzaklaştırılmasına Danıştay karar verecek”

İçişleri Bakanlığı’nın belediye liderlerini ve meclis üyelerini misyondan uzaklaştırma yetkisi kaldırılıyor. Onun yerine Danıştay kararı koşulu getiriliyor. Misyondan uzaklaştırmanın en fazla altı ay sürebileceği düzenleniyor.

“YÖK kaldırılacak”

Yükseköğretim Heyeti kaldırılıyor. Üniversitelerin akademik, idari ve mali özerklikleri ihlal edilmemek kaydıyla planlama ve uyum şurası olacak Yükseköğretim Üst Şurası düzenleniyor.”

Bu makale birinci olarak Hibya Haber Ajansı üzerinde yayımlanmıştır